Aan het woord jongerenwerkers Gracianie Feliksdal (Amsterdam West, Marcanti College) en Sjoerd Bakker (Amsterdam Zuidoost, Open Schoolgemeenschap Bijlmer)
Datum interview: woensdag 9 maart 2022
Veiligheid in en rondom school. Het is misschien wel de belangrijkste voorwaarde voor een kind om te kunnen leren en om zich te kunnen ontwikkelen. Binnen veel scholen zijn allerlei vormen van hulp en ondersteuning aanwezig om hiervoor te zorgen. Maar jongerenwerkers hadden we tot voor kort nog niet binnen school. In 2018 startte een pilot met jongerenwerk binnen de schoolmuren. In elk stadsdeel één jongerenwerker. Gracianie en Sjoerd vertellen meer over wat hun aanwezigheid binnen de school betekent.
Even voorstellen
Sjoerd is al langere tijd jongerenwerker in dienst van Swazoom. Hij is vanaf het begin betrokken bij de pilot schoolveiligheid en sindsdien is hij met grote regelmaat in de Open Schoolgemeenschap Bijlmer (OSB) te vinden. Daarnaast draait hij projecten in de wijk. Gracianie is als jongerenwerker verbonden aan Marcanti College vanuit The Mall in de Baarsjes. Voor zij in het jongerenwerk terecht kwam, deed ze van alles en nog wat. Ze werkte onder meer in de kledingbranche, horeca en is op eigen houtje een kindercafé begonnen in de Wildemanbuurt. Haar eigen ervaringen nam zij mee naar haar baan als jongerenwerker. Ze voelt zich er als een vis in het water.
Ons werk
Gracianie: “Je bent een professionele vriend van de jongeren met wie je werkt. Niets meer en niets minder. We slaan een brug tussen de leefwerelden van kinderen en volwassenen.”
Sjoerd: “Op alle leefgebieden ondersteun je de jongeren. Je loopt door de school, je bent zichtbaar aanwezig. Je voert veel informele gesprekken in de wandelgangen. Zo bouw je een vertrouwensband op. En als er dan iets vervelends gebeurt, is dat vertrouwen er dus al en kun je een jongere echt helpen door er voor hem of haar te zijn! Er is geen formele relatie. Wij staan naast de jongere. Als een probleem echt serieus is, verwijzen we door. Maar vaak lukt het ons, om samen met jongeren voor simpele oplossingen te zorgen.”
Onze meerwaarde binnen school
Gracianie: “Op school komen alle leefwerelden van een jongere samen. Wij maken die verbinding, van al die werelden zijn wij op de hoogte. En juist op school hebben we meerwaarde. Want wij zijn geen leerkracht. Van ons hoeft er helemaal niets. We zijn er voor de jongeren. Zij bepalen dan ook hoe ons werk, hoe onze dag eruitziet. Dat weet ik van tevoren niet. Je lacht en huilt bij wijze van spreken met elkaar, er zijn iedere dag weer onverwachtse ontmoetingen.”
Sjoerd: “Wij hebben natuurlijk ook een heel uitgebreid netwerk waar een jongere van kan profiteren. Jongeren nemen ons soms in vertrouwen over heikele onderwerpen. We kunnen ze waarschuwen voor de gevolgen van drugsgebruik, bijvoorbeeld. Een bepaald soort gedrag heeft altijd een reden. Wij hebben de tijd om daarnaar op zoek te gaan. Soms hebben we dan even een apartje met een docent om e.e.a. uit te leggen. Met de extra aandacht die wij voor jongeren hebben, kunnen vaak problemen voorkomen worden.”
Onze samenwerkingspartners
Gracianie: “Ik werk veel samen met de veiligheidscoördinator bij mij op school. Dat is echt een topper hoor! Ik werk ook nauw samen met de Ouder- en Kind Teams op school en in de wijk. Met de schoolpsycholoog. Met de veldwerkers van PerMens. De wereld van een jongere houdt natuurlijk niet op binnen school. Dus kijken we ook naar wat er daarbuiten gebeurt, soms in de naaste omgeving. Ik schakel dus ook met omliggende buurtcentra. Ik praat geregeld met de wijkagent. Informeel. Je moet elkaar niet alleen maar opzoeken als er problemen zijn!”
Zo maken wij het verschil
Gracianie: “Wij zijn ook allemaal online actief. Daarom weten we vaak wat er op het internet gebeurt met jongeren. Daar spelen soms heikele kwesties. Rond exposen bijvoorbeeld. Omdat we dit nauwlettend in de gaten houden, kunnen we vaak tijdig ingrijpen. We hebben er meer dan eens voor gezorgd dat jongeren met problemen toch hun diploma haalden. Schrijnende gevallen komen we genoeg tegen. Veel van onze jongeren hadden niet eens een laptop thuis tijdens de coronacrisis. Huiselijk geweld, online pesten. We maken het allemaal mee. Per geval bemiddelen we, of schalen we op, waar nodig.”
Sjoerd: “Ik maakte voor en tijdens Covid wel mee dat groepen jongens van verschillende scholen elkaar met messen opzochten. De meeste jongens kende ik. Ik ben gaan schakelen met de andere scholen. Tijdens Covid was de school de enige plek waar jongeren nog konden komen. En dus was het extra belangrijk dat wij daar waren voor het luisterende oor.”
Dit vinden onze jongeren
Gracianie: “Onze aanwezigheid wordt enorm gewaardeerd. De behoefte is groot aan een neutrale vriend, een gesprekspartner, een luisterend oor. Ze zouden best meer professionele vrienden willen hebben, is onze indruk. Wij bouwen bruggen, wij maken hun leven iets gemakkelijker. We adviseren ze om dingen eens over een andere boeg te gooien. Meer jongerenwerk op scholen! Wij registreren overigens ook een behoefte op de basisschool, en dan met name bij groep 7 en 8. Ach, in mijn werk ervaar ik alleen maar liefde. Ik leer mijn jongeren dat voor alles een oplossing is, ik reik ze de hand, en dan kunnen ze weer verder. Ik ben als een tante voor ze. Een straatmoeder. Ik probeer de jongeren zelfvertrouwen te geven. Ze te laten weten dat ze er mogen zijn.”
Sjoerd: “Ik krijg veel complimenten en waardering van mijn jongeren. Een groet. Het oogcontact, een lach in de wandelgang. Soms bemiddel ik bij conflicten tussen een leerling en een docent. Dankbaarheid van die collega krijg ik dan ook met grote regelmaat. Eigenlijk zijn wij als jongerenwerkers vertalers. Wij vertalen van de een naar de ander, als de verschillende leefwerelden elkaar even niet begrijpen.”
In 2020 startte een grote groep scholen vanuit het programma Positief Perspectief – en onder de vlag van het Samenwerkingsverband voortgezet Onderwijs Amsterdam Diemen, Afdeling Onderwijs en afdeling Jeugd van de gemeente Amsterdam – met het verder vormgeven van schoolveiligheid binnen de scholen zelf. In 2022 haakte 13 scholen hierbij aan ondersteund door middelen van het Nationaal Programma Onderwijs. Voor het eerst werd daarbij tussen scholen en organisaties voor jongerenwerk nauw samengewerkt, onder de noemer Samen voor Jongeren Amsterdam. Zie ook: amsterdam.nl/sociaaldomein/onderwijs-leerplicht/schoolveiligheid
Quotes van jongeren
- Fijn, dat ik altijd bij je/jullie terecht kan.
- Jongerenwerk help mij met mijn problemen als ik die heb ze zijn er altijd voor me en ik kan altijd alles bespreken waar ik me comfortabel mee voel.
- Er is tijd genomen om me te leren kennen en vertrouwen op te bouwen. Er is aandacht geweest voor mij als persoon maar ook voor mijn persoonlijke problemen. Ik heb het gevoel gehad dat ik niet veroordeeld ben en er is altijd het gevoel van begrip geweest. Ik heb een band met Gracianie opgebouwd. Ik had een fijn gevoel en vertrouwd gevoel bij haar. Door veel te praten en samen tijd door te brengen kon ik mijn pijn en verdriet steeds beter uiten en verwerken. Door het samen te doen voelde ik me minder eenzaam en alleen. Met dit als ondersteuning heb ik mijn diploma kunnen halen. We hebben nog steeds contact.
- We hebben tijdens de ramadan doosjes gemaakt met chocolaatjes erin en deze uitgedeeld aan de docenten. Was echt leuk om dit te doen, iedereen was zo blij ermee!
- Ik kom af en toe op vrijdag kickboksen als ik niet zo lekker in mijn vel zit of er gewoon zin in heb.
- Als eerste kwam ik om over mijn problemen te praten, dat was begin dit jaar. In de tussentijd ben ik geholpen met een hele hoop dingen zoals huiswerk, coaching, probleempjes en mijn woedeaanvallen. Met het laatste zijn we samen aan de slag gegaan en het gaat een stuk beter, thuis en op school. Omdat ik veel vooruitgang heb laten zien heb ik nu zelfs een baantje bij the Mall! Het heet learn 2 work. Ik werk 6 tot 8 uur in de week en leer nog meer over mezelf en over hoe je moet omgaan met een baantje. Omdat ik vertrouwen en verantwoordelijkheden krijg voel ik me echt gezien. (Mariam)
- We hebben onze leerkrachten in het zonnetje gezet toen het de dag van de leerkracht was.
- We hebben rozen aan ze uitgedeeld en ze bedankt voor wat ze voor ons doen! Mooi om te zien dat een compliment en een kleinigheidje zo erg gewaardeerd wordt.
- Ik vind het leuk dat ze ons informeren en voorlichten. Er komen soms andere mensen langs om ons iets te vertellen of te leren.
- Zoals de politie, Elance en jsp. Zo weten we waar we voor bepaalde dingen naartoe kunnen.
Soms komt Gracianie in de les meekijken of helpen, dat vind ik heel leuk! We zijn nu voor techniek bezig met een loopplank voor een konijnenhok. Iedereen vond het een stomme en nutteloze opdracht want niemand heeft een konijn, maar Gracianie wel! Ze gaat als het klaar is de mooiste uitkiezen en ook echt gebruiken. Ik ga nu mijn best doen want ik wil dat ze de mijne kiest!